ماهیت حقیقی طالبانِ کنونی چیست؟

پایگاه خبری ThePrint   در گزارشی، به تحولات افغانستان و طالبان کنونی و کنش ورزی آن در این کشور پرداخته و به طور خاص سعی کرده تفاوت ها و شباهت های طالبانِ دهه 1990 میلادی، با طالبانِ کنونی را توضیح دهد. 

ThePrint   در این رابطه می نویسد:

«گروه طالبان بار دیگر در افغانستان در حال اوج گیری است و به نحو قابل توجهی در بحبوحه عقب نشینی نیروهای آمریکایی از این کشور، در حال پیشروی و تصرف شهرهای مختلف و خاک افغانستان است. این گروه در شرایط کنونی، با خشونتِ تمام در حال نبرد با نیروهای دولتی افغانستان است کما اینکه اخیرا نیز ویدئویی از هدف قراردادنِ جمعی از کماندوهای افغان توسط گروه طالبان منتشر شد. 

همه این اتفاقات در شرایطی حادث می شوند که ایالات متحده آمریکا مدعی است که گروه طالبان بایستی وارد فرآیند سیاسی افغانستان شوند و در یک چهارچوب دموکراتیک، در عرصه معادلات سیاسی این کشور نقش آفرینی کنند. با این همه، باید توجه داشت که طالبانِ کنونی، با طالبان سال 2001 یعنی همان سالی که قدرت را در افغانستان از دست دادند، تفاوت های قابل توجهی دارد. طالبان کنونی، مهارت های بیشتری در مذاکره با کشورهای مختلف و همچنین تعامل با آن ها دارند. اگرچه که همچنان ایدئولوژی آن ها ماهیت قبلی خود را حفظ کرده است. 

در این چهارچوب، این گزارش بر آن است تا تحول و دگردیسیِ طالبان ظرف دو دهه گذشته را رهگیری و بررسی کند. 

*سقوط و ظهورِ مجدد طالبان

هدف اصلی و همیشگی گروه طالبان، ایجاد یک امارت اسلامی در افغانستان بوده است. هدفی که به زعم گروه طالبان، هدف حقیقی و مشروع مردم افغانستان است. بخش عظیمی از نیروهای طالبان از گروه قومی پشتونِ افغانستان هستند که در سال 2001 بر اثر حمله ایالات متحده آمریکا و ناتو به افغانستان، از قدرت خلع شدند. 

در آن زمان، گروه طالبان به رهبری "ملا عمر"، از جانب آمریکا متهم شد که به "اسامه بن لادن" رهبر شبکه تروریستی القاعده و مغز متفکر حملات تروریستی 11 سپتامبر پناه داده است. پس از سقوط دولت طالبان، ملاعمر تا زمان مرگ خوددر سال 2013، زندگی مخفی را تجربه کرد(خبر مرگ ملا عمر در سال 2015، رسانه ای شد). 

پس از حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان، طالبان تا حد زیادی از مواضع خود عقب نشینی کردند.  در ماه ژوئن سال 2002، یک دولت انتقالی به ریاست جمهوری "حامد کرزای" در افغانستان قدرت را به دست گرفت. از آن زمان، طالبان سر به شورش گذاشتند. آن ها به طور خاص در ولایت هلمند افغانستان فعال بودند و در سال 2007، زمانیکه "ملا دادالله آخوند" فرمانده عملیاتی آن ها در جنوب افغانستان، در جریان یک درگیری کشته شد، توانستند تا حد زیادی موضع خود را در افغانستان تقویت کنند و مناطق زیادی را به تصرف خود درآورند. 

در سال 2012، گروه طالبان بار دیگر از سایه بیرون آمد و توانست یک دفتر سیاسی در دوحه قطر افتتاح کند. در این دوران همزمان با ابراز علاقه طالبان جهت انعقاد توافق صلح با آمریکا در افغانستان، امیدهای زیادی مبنی بر برقراری صلح و ثبات در افغانستان، ایجاد شد. البته که این مساله با برخی تحولات جدید نیز رو به رو شد. مثلا "باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا در سال 2014 از طرح خود جهت پایان دادن به جنگ افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تا سال 2016 خبر داد. در همان سال، تحول دیگری نیز رخ داد که همان به دست گرفتن قدرت در افغانستان از طریق تقسیم قدرت میان "اشرف غنی" رئیس جمهور افغانستان و رقیب وی یعنی "عبدالله عبدالله" بود. 

*طالبان سالِ 2021، دو دهه پس از حادثه 11 سپتامبر

از سال 2012، گروه طالبان به نحو قابل توجهی قدرت گرفته اند. رهبری ارشد طالبان پس از انکه رهبر آن یعنی "ملااختر منصور" در سال 2016، توسط نیروهای آمریکایی ترور شد، دچار تغییرات قابل توجهی شد. در آن زمان، رهبری طالبان به معاون ملااختر منصور یعنی "هیبت الله آخوندزاده" واگذار شد که به زعم بسیاری، یک چهره تندرو است و تا به همین امروز نیز قدرت را در دست دارد. 

در ماه می سال 2021، همزمان با فروپاشی روند گفتگوهای صلح بین الافغانی، آخوندزاده که تبارش از قندهار است، از همه افغان ها درخواست کرد تا با خروج نیروهای خارجی از کشورشان، توسعه و پیشرفت مجدد افغانستان را محقق کنند. 

در خارج از افغانستان، چهره سرشناس طالبان، "ملا عبدالغنی برادر" است. وی مذاکره کننده ارشد طالبان و رئیس دفتر سیاسی طالبان در دوحه قطر از سال 2019 میلادی است. ملا عبدالغنی برادر یکی از بنیانگذاران اصلی گروه طالبان در سال 1994 میلادی است. وی در این زمینه، دوست و همکار ملا عمر بوده است. ملا عبدالغنی برادر بود که پیمان صلح با دولت آمریکا به نمایندگی "زلمای خلیل زاد" را امضا کرد. این اقدام در فوریه سال 2020 انجام شد. 

در آپریل این سال، یکی از رهبران بلندپایه طالبان، "مولوی احمد قندهاری"، فردی که دومین چهره سرشناس گروه طالبان بود نیز کشته شد. 

*تا چه حد طالبانِ دهه 1990 ، با طالبانِ کنونی متفاوت است؟ 

کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که طالبان کنونی در مقایسه با طالبان دهه 1990، چند تکه تر است. با این حال، آن ها همچنان بنیادگرا و خشن هستند. "جایانت پرساد" سفیر سابق هندوستان در افغانستان می گوید: "شکاف در صفوف طالبان موجب شده تا در برهه زمانی کنونی، ما شاهدِ: طالبان میانه رو، طالبان افراط گرا، طالبان مستقل، و طالبان وابسته باشیم". پرساد همچنین معتقد است که میانِ: طالبان، داعش و شبکه حقانی، امکان همنشینی و همزیستی مسالمت آمیز وجود دارد. وی می گوید: "به محض اینکه طالبان بتوانند در افغانستان به خوبی مستقر شوند، با گروه های مذکور و همچنین پاکستان، می توانند ارتباط بگیرند و هماهنگ شوند. سفیر سابق هند در افغانستان می گوید که "نباید فراموش کرد که تصرفات و پیشروی های طالبان در افغانستان، به این گروه اجازه خواهد داد تا در مذاکرات صلح دوحه، دست برتر و بالا را داشته باشند". 

بر اساس آنچه اخیرا یک گزارش پژوهشی از "انیستیتو صلح ایالات متحده آمریکا برای صلح" منتشر کرده، اگرچه ظرف یک دهه قبل، آمریکا و ناتو به نوعی تلاش داشته اند تا طالبان را مهار کنند، با این حال، یک دیدگاه غالب نیز در میان برخی کشورهای جامعه بین المللی وجود داشته که بر اساس آن قرار بوده از شکاف ها و چندتکه‌بودنِ گروه طالبان استفاده شود و بر این گروه در نهایت غلبه شده و آن را بیش از پیش در کنترل درآورند.  

در شرایط کنونی، طالبان، از یک دسته و گروه مشخص تشکیل نمی شود. این گروه دربرگیرنده شاخه ها، گروه ها و دسته جاتِ مختلفی است. با این حال تمامی آن ها در راستای یک هدف مشخص کار می کنند و آن تسلط بر افغانستان است. 

ملا عبدالغنی برادر روابط قوی و دوستانه ای با پاکستان، و به ویژه شبکه حقانی و گروه موسوم به "لشکر طیبه" دارد. باید دانست که چهارچوب های قدیمی در گروه طالبان تا حد زیادی به حاشیه رانده شده اند و اکنون ساختاری چند تکه و جدید بر طالبان حاکم شده است. از این رو، هرگونه تصورِ یکپارچه و واحد از طالبان، از اساس اشتباه است و واقعیت ها را منعکس نمی کند ». 

♦ مشاهده قیمت آنلاین طلا و انواع آبشده

♦ مشاهده قیمت آنلاین دلار و انواع ارز

♦ مشاهده قیمت آنلاین انواع سکه 

منبع: الف