لحیم کاری در صنایع مختلفی چون طلا و جواهرات، مکانیک، پزشکی و .... کاربرد دارد، سه نوع لحیم کاری داریم: لحیم کاری نرم، لحیم کاری متوسط و لحیم کاری سخت. با توجه به جنس و دمای ذوب فلزات از انواع لحیم کاری در صنعت طلا و جواهرات استفاده می‌شود که درجه حرارت و مقدار استفاده از فلزات در آنها متفاوت است در هنگام لحیم کاری باید به نکاتی نظیر، گرمای یکسان در دو قطعه ای که به هم وصل میشوند، واضح نبودن و عدم برجستگی سطح لحیم کاری شده، استفاده درست از عیار و ترکیب به اندازه فلزات، استحکام فلزات زمانی که به هم متصل میشوند و عدم آسیب به قطعات را مد نظر داشته باشیم.
مقدمه
لحیم یک قطعه از فلزی آلیاژی است که فلزات مختلف را به هم پیوند میدهد تا جواهرات زیبا از همکاری و اتصال آنها خلق شود. وقتی دو فلز به هم وصل میشوند به محلی که دو تکه از فلزی خاص در آنجا به هم می‌رسند و متصل میشوند، محل اتصال می‌گویند. لحیم نسبت به دو فلزی که به هم می‌چسبند، درجه حرارت کمتری می‌بیند.
در لحیم کاری سخت، فلزات در حرارت بالا ذوب شده و به عبارتی در نقطه‌ی ذوب بالا به هم وصل شده و گردنبند، دستبند و انگشتر زیبایی را تشکیل می‌دهند که شما در دستانتان دارید. به روش لحیم کاری سخت بریزکاری نیز می‌گوییم و در زبان انگلیسی اصطلاح (brazing) متداول و مرسوم است. در روش لحیم‌کاری سخت، از فلزی نقطه ذوب بالاتر از 450 درجه سانتیگراد (842 درجه فارنهایت) استفاده می‌شود، ولی نقطه ذوب فلزات پایه یعنی دو فلزی که به هم متصل میشوند، از این دما پایین‌تر و کمتر است. اتصال لحیم کاری سخت، قوی‌تر است و نتیجه کار نیز به شدت مقاومتر است. تنوع فلزات به کار رفته در این نوع لحیم کاری بسیار زیاد است و برای انواع فلزات از جمله: فولاد، مس، برنج، آلومینیوم و حتی سرامیک به کار می‌رود.
ابتدا باید سطح فلزات را از هرگونه آلودگی پاک و تمیز کنیم. زنگ زدگی، روغن اضافی یا هر نوع آلودگی و جرم که روی فلزات باقی بماند از اتصال صحیح فلزات به یکدیگر جلوگیری میکند.
انتخاب فلز پرکننده با معیارهای مختلفی، صورت میگیرد. درواقع فلز پرکننده با توجه جنس قطعات اصلی و دمای کار صورت میگیرد. فلزهای پرکننده عموما آلیاژهایی مانند: برنج، نقره، نیکل یا آلومینیوم هستند.
فلز پرکننده و قطعات فلز باید به دمای مشخص و مناسبی برسند تا فلز پرکننده بتواند کاملا ذوب شود و جریان یابد. با توجه به تفاوت نوع فلز پرکننده این دما در فلزات مختلف متفاوت است، ولی معمولا 450 درجه‌ی سانتیگراد برای این فرآیند خوب و مناسب است.
فلز پرکننده پس از ذوب شدن، باید به خوبی در شکاف میان دو قطعه جاری و پخش شود تا اتصال میان دو قطعه درست و اصولی باشد. از این رو از فلاکس‌ها یا گازهای حفاظتی برای جلوگیری از زنگ زدگی و بهبود جریان فلز پرکننده بهره میگیریم.
پس از طی کردن همه‌ی مراحل بالا، باید قطعات را به تدریج و به آرامی خنک کنیم تا از ایجاد ترک و آسیب‌هایی که بر اثر تغییر دما بر فلزات وارد می‌شود، جلوگیری کنیم.
تفاوت این نوع لحیم با لحیم‌کاری سخت در میزان حرارت دهی آن است. لحیم متوسط میزان حرارت کمتر و فشار کمتری به خود می‌بیند و کاربرد آن در صنعت طلا و جواهرات بسیار است.
در لحیم متوسط همانطور که از فرآیند لحیم‌کاری تا اینجا متوجه شدیم، در حرارت پایینی ذوب می‌شود. در صنعت طلا و جواهرات، با توجه به نیاز و درجه سختی فلزات، از همه انواع لحیم‌کاری با توجه به نیاز قطعات مختلف فلز برای اتصال به حرارت و پرکننده‌های مختلف، استفاده می‌شود.
لحیم طلای نرم یا متوسط ، از ذوب کردن پنج گرم طلا و پانصد سوت کادمیوم و ترکیب این دو با هم به وجود می‌آید.
این نوع از لحیم طلا با ذوب کردن پنج گرم طلا و دویست سوت کادمیوم تولید می‌شود.
این نوع از لحیم نقره، از ذوب‌کردن پنج گرم نقره خالص و ترکیبش با پنج گرم آلیاژ برنج ساخته می‌شود، ذوب این فلزات در این نوع لحیم، در دمای 450 درجه صورت میگیرد.
این نوع از لحیم نقره، حاصل ذوب و ترکیب پنج گرم نقره خالص و پنج گرم نقره خالص به دست می‌آید. درجه ذوب فلزات در آن نیز بین 450 تا 550 درجه سانتی گراد رخ میدهد.
این نوع از لحیم نقره از ذوب و ترکیب پنج گرم نقره خالص و 5/2 گرم آلیاژ برنج تولید شده و دمای ذوب آن 650 درجه‌ی سانتیگراد است.
شصت تا هفتاد درصد این نوع لحیم طلا و بقیه‌ی آن نقره و پالادیوم است. از لحیم پالادیوم، برای پیوند دادن قطعات در جواهراتی از جنس پالادیوم و پلاتین کاربرد دارد. جواهرات پلاتین و پالادیوم با لحیم طلای زرد و سفید، حتی نقره و با انواع روشهای لحیم‌کاری، حتی روش سخت نیز انجام می‌شود.
طلاساز باید بداند چه مقدار از طلا یا فلزات دیگر را به خوبی و با عیار مناسب ترکیب کند و باید از دانش این کار بهره کافی داشته باشد. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، این هست که گرمای یکسانی به دو طرف محل اتصال وارد شود تا فلزات به یک اندازه ذوب شود وگرنه ظاهر کار برجسته شده و زیبایی و کیفیت کار تحت شعاع قرار میگیرد.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله خواندیم، لحیم کاری؛ یعنی متصل کردن دو قطعه فلز با یک قطعه فلز اضافی در درجه حرارت‌های متفاوت. در صنعت طلا و جواهرات از هر سه نوع از لحیم‌کاری؛ یعنی سخت، متوسط و نرم بنابر بر جنس و نقطه ذوب فلزات و قطعه لحیم استفاده می‌شود. استفاده از لحیم به جواهرسازان کمک میکند که اشکال زیبایی بسازند و مدلهای متفاوتی ابداع کنند.
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سایت بازار طلا می باشد.