جنگ ها آینه ی تمام نمای بن بست تفکر انسانی هستند. قرن بیستم از انقلاب بلشویک تا جنگ سرد همواره آبستن اتفاقاتی بود که بر تمام ابعاد زندگی بشر از اقتصاد تا سلامت جانی و روانیشان اثر گذار بوده است. یکی از خانمان سوزترین اتفاقات این قرن ، جنگ جهانی و بن بست مداخله ی سیاسی و نظامی دولت های جهان بوده که به نابودی اقتصاد جهانی ختم شد و در پی نابودی اقتصاد ، دولت ها مداخله ی اقتصادی را جایگزین مداخله ی نظامی کردند. در این مقاله قصد داریم به برتون وودز بپردازیم و مهمترین بازیگر این سناریو یعنی طلا را زیر ذره بین خود قرار دهیم.
در سال 1944 ایالات متحد یکی از مهمترین نشست های اقتصادی بعد از جنگ دوم جهانی را در نیوهمپشایر برپا کرد. کنفرانس برتون وودز که با حضور اقتصاددان ها و سیاست مداران بیش از 20 کشور جهان از جمله ، آمریکا، بریتانیا ، فرانسه، هند و... انجام شد .
در این اجلاس مهم حضور نظریه پردازان اقتصادی و سیاسی ، رنگ و بوی استراتژیکی به آن بخشید. از میان تئوریسین های برجسته ، جان مینار کینز بریتانیایی و هری دکستر وایت آمریکایی از همه مهمتر هستند. سیستم اقتصادی برتون وودز نیز حاصل تضارب آرای این دو متفکر بود. اگرچه نظرات وایت بر کینز به علت نفوذ عناصر آمریکایی چربید اما در سالهای بعد ساختار تئوریک اقتصاد کینزی تاثیرات چشمگیری در سیاست های اقتصادی دنیا بر جا گذاشت.
از نگرانی های متصدیان کنفرانس برتون وودز ، تکرار نشدن فاجعه ی اقتصادی و رکود مهلک اقتصادی در دهه ی 1930 بود. از پنجشنبه ی سیاه در 1929 که بازار سهام آمریکا سقوط کرد ، جهان بی شک بزرگترین و طولانی ترین بحران را در زمینه ی مالی و تجاری تجربه کرده است. ورشکستگی بانکها و عدم پایبندی به تعهداتشان تمام معادلات اقتصادی را بر هم زد و زمینه های ایجاد اقتصاد جدیدی با پشتوانه ی طلا برای جهان به ارمغان آورد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
برتون وودز که جوابیه ای برای برون رفت از بن بست نظامی و رکود اقتصادی فراگیر در جهان بود با پیشنهاد افزایش حداکثری مداخله دولت ها در امور اقتصادی ، سعی در ایجاد نسبت های جدید عناصر موثر در نظام مالی داشت.
کینز با پیشنهاد مداخله ی دولت در اقتصاد و همچنین تاسیس ارز مشترک و اعتبار پولی معیار برای ایجاد ثبات در جهان بنیانگذار سیستم برتون وودز و تفکر جدید بود. اگرچه ارز پیشنهادی کینز توسط مجمع مردود شد اما فرصت را برای هری وایت بوجود آورد تا با پیشنهاد های خود هژمونی آمریکا را در برتون وودز تثبیت کند. سه اتفاق مهم در نتیجه ی این نشست در 1944 رقم خورد که بازیگران اقتصادی نیمه ی دوم قرن بیست را مشخص کرد. طلا و دلار مانند نقش اول های سناریوی استودیوهای هالیوودی ستاره های پر طرفدار جهان اقتصاد شده بودند و بازیگران دیگر باید در سایه ی آنها و برای آنها فعالیت میکردند.
یکی از سیاست های اقتصادی اجلاس برتون وودز ، گذاشتن مبنای دلار برای معاملات و ذخیره ی ارزی در دنیا بود . این کار با پشتوانه ی منابع طلای آمریکا در تثبیت کردن نوسانات ارزی در جهان میسر میشد. ایالات متحد متضمن پرداخت هر اونس طلا در مقابل 35 دلار شد و پشتوانه ی طلا در آمریکا باعث تعیین دلار برای معاملات جهانی شده بود. این عامل مهم چند نکته را در پی داشت:
مطالعه بیشتر: همه چیز درباره شوک نیکسون و تاثیر آن بر رابطه قیمت طلا و دلار
یکی دیگر از پیشنهاد های کینز و وایت در برتون وودز ، راه اندازی سازمانی بین المللی برای تعین سیاست های مالی و نطارت بر کشورهای عضو بود. صندوق بین المللی پول وظایفی و اهدافی را دنبال میکند . چند نمونه از اهداف این سازمان به شرح زیر میباشد:
این سازمان در راستای دستیابی به اهداف خود مکلف است برنامه های راهبردی را به اجرا بگذارد . این وظایف شامل:
این نهاد مالی نیز یکی از ارکان تئوری سیستم برتون وودز بود که وظیفه ی تامین مالی سیاستگذاری های این نگرش اقتصادی را بر عهده داشت. اهداف اصلی بانک بین المللی توسعه عبارت بودند از:
سازو کار عملیاتی این نهاد نیز حائز اهمیت است
بنا بر سیاستگذاری های کارگروه اقتصادی برتون وودز ، موقعیت طلا به استراتژیک ترین حالت خود رسید. دلار که به عنوان ارز پایه ی معاملات پولی برگزیده شده بود باید در ازای وجود طلای با ثبات ، ذخیره و معامله میشد و این مسئله اهمیت ذخایر طلای کشورها را بالاتر میبرد. وجود طلا به منزله ی تحکیم بنیان های سیاسی ، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها محسوب میشد . درنتیجه دولت ها قوانین و برنامه هایی دقیق برای بدست آوردن و حفظ این کالای ارزشمند داشتند . در اینجا به مواردی از این برنامه ها و قوانین اشاره خواهم کرد.
با وجود اعمال نفوذ ابرقدرت های سیاسی و اقتصادی جهان ، تقاضا برای طلا همچنان بالا بود و این به شکلگیری بازارهای کوچک در گوشه و کنار جهان اقتصاد دامن زد. این مسئله پایه های اتفاق تاریخی شوک نیکسون را که در مقاله ای دیگر به آن پرداختیم رقم زد. برتون وودز در نهایت از قدرت طلا شکست خورد و دنیا در شوک فرو رفت.
نتیجه گیری
اگرچه ایده های کینز و وایت در برتون وودز جهان را از بن بست 1930 و 1944 نجات داد اما، قدرت طلا آنقدر زیاد بود که با کوچکترین دسیسه هایی توسط فرانسوی ها سیستم اقتصادی برتون وودز متزلزل شود. طلا همچنان ارزش ایمن سرمایه گذاری خود را حفظ کرده است و فارغ از تئوری های اقتصادی ، این کالا ارزش ویژه ای در زندگی مردم و اقتصاد خرد و کلان کشورها دارد.
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سایت بازار طلا می باشد.