میزان عیار طلا در کشورهای مختلف دنیا

کشورهای مختلف دنیا هر یک درصد خلوص خاصی را برای تولید و ارائه مصنوعات طلا پذیرفته‌اند. طلا پس از استحصال، در آزمایشگاه مورد سنجش قرار می‌گیرد و درجۀ خلوص آن از ترکیبات اضافی دیگر که بیشتر مس است، با اعدادی مشخص می‌شود. سنجش درجۀ خلوص (عیار) در ایران به عیارسنجی یا «ری‌گیری» موسوم است.

تعریف عیار

به میزان خلوص طلا در یک قطعه طلا، عیار گفته می‌شود. شمش طلا خالص‌ترین حالت این ماده در بازار مصرف است که عیار آن نیز 9/999 است. معنی این عدد این است که در هر 1000 گرم طلای شمش 9/999 گرم طلا و 1/0 گرم ناخالصی وجود دارد. عیار رایج در بازار ایران 750 است که در حقیقت این عدد یعنی در هر 1000 گرم طلای 750، 750 گرم طلا و 250 گرم آلیاژ موجود است.

با افزودن آلیاژهای زردرنگ به شمش طلا، طلای زرد و با افزودن آلیاژهای سفیدرنگ، طلای سفید پدید می‌آید. برخی از مصرف‌کنندگان زیورآلات طلا بر این باوراند که طلای سفید موجود در بازار همان پلاتین است. در حالی‌که طلای سفید آلیاژی سفید‌رنگ از طلا با فرمول شیمیایی Au و پلاتین دارای فرمول شیمیایی Pt است.

درصد میزان طلای خالص موجود در هر قطعه بین 9/99 تا 3/33 درصد و درجۀ خلوص با اعداد بین 333 تا 999 مشخص شده است. درجۀ عیار نیز برای خالص‌ترین طلا 24 و برای کمترین حد استاندارد تعریف شده 8 است.

همان‌طور که اشاره شد هر یک از کشورها استاندارد خاصی را در این عرصه پذیرفته‌اند. به‌‌طور مثال طلای مورد استفاده در شبه قارۀ هند دارای درصد خلوص 6/91 با درجۀ خلوص 916 و عیار 22 است. طلا در کشورهای عربی معمولاً دارای درصد خلوص 5/87 با درجۀ خلوص 875 و عیار 21 است. در کشوری مثل پرتقال خلوص طلا 80 درصد، عدد خلوص آن 800 و عیار آن 2/19 است. استاندارد پذیرفته شدۀ طلا در ایران، کشورهای جنوب اروپا و منطقه مدیترانه با درصد خلوص 75 و عدد خلوص 750 و عیار 18 است که یکی از استانداردهای مهم جهانی نیز به شمار می‌آید. آمریکایی‌ها خلوص 5/58 درصد با عدد 585 یا 583 را نیز در قالب طلای 14 عیار پذیرفته‌اند. در این کشور البته طلای 10 عیار با درصد خلوص 7/41 عدد خلوص 417 دارای جایگاه خاصی است. در آمریکا همچنین عیارهای بین 8 تا 18 را به فراخور سلیقه و قدرت خرید انتخاب می‌کنند. جالب این است که از نظر قانونی طلای 12 عیار در آمریکا، طلا به حساب نمی‌آید.

بیشتر بخوانید: عیار طلا چیست؛ همه آن چیزی که در مورد عیار طلا باید بدانید!

جدول خلوص طلا در کشورهای مختلف دنیا

توضیحات	درجه خلوص	عیار
--	999	24
حداقل درصد طلا برای طلای 24 عیار	990	24
طلای مورد استفاده در شبه قاره هند	750 تا 916	18 تا 22
طلای مورد استفاده در کشورهای عربی	750 تا 875	18 تا 21
طلای استاندارد کشور پرتغال	800	2/19
طلای مورد استفاده در جنوب اروپا و مدیترانه	585 تا 750	14 تا 18
طلای مورد استفاده در آمریکا	417 تا 585	10 تا 14
طلای استاندارد در انگلستان	375	9
طلای مورد استفاده در آلمان	333 تا 585	8 تا 14
استاندارد طلا در ایران	750	18

 

البته این طبقه‌بندی به این معنی نیست که عیارهای مختلف را در این مناطق نمی‌توان یافت، بلکه استاندارد در ساخت جواهرآلات طبق مقررات موضوعۀ مورد تصویب قانون‌گذاران این کشورها است که عمدتاً بر اساس ملاحظات استراتژیک مالی و تولیدات صنعت و همچنان قوانین گمرکی تعیین می‌شود. برای نمونه اگر گفته می‌شود پشتوانۀ پولی در آلمان به‌جای طلا، صنعت قدرتمند این کشور است، حرف گزافی نیست یا پشتوانۀ پولی کشورهای عربی طلای 24 عیار و 22 عیار است به دلیل جایگاه تعیین‌کنندۀ طلا در حمایت از نظام‌های مالی، صنعتی و تجاری یک کشور است.

طلای 24 عیار با درجۀ خلوص 99/999، 995 یا 990 بین 99 تا 9/99 درصد طلای ناب دارد که عناصر مولکولی دیگری را نیز برای مستحکم نگاه‌داشتن ساختار خود هرچند ناچیز پذیرفته است. طلای 24 عیار را از این جهت صرفاً برای ضرب سکه‌های طلا و تهیه و تولید شمش به کار می‌گیرند. البته برخی کشورها همچون هنگ‌کنگ، تایوان و چین نیز طلای 24 عیار را به کار می‌گیرند. هرچقدر که عیار طلا بالاتر باشد، رنگ آن زردتر با هاله‌ای از رنگ نارنجی است.

طلا ‌در طیف سفید تا زرد و تا قرمز رنگ‌پذیری دارد. طلای سفید این روزها حجم قابل توجهی از مصنوعات جواهر را به خود اختصاص داده است. در عیارهای پایین به دلیل مس بیشتر، رنگ طلا قرمزتر است. رنگ برخی گونه‌های طلا آبی، سیاه و ارغوانی نیز هست.

برخی کشورها در ساخت طلا، چند درجه نوسان در عیار را مجاز می‌دانند و ایرادی بر آن نمی‌گیرند. مانند آمریکا که طلای 18 عیار را با عدد 750 نشان می‌دهد. اگر در آزمایشات به عددی فرضاً 747 هم برسد نیز به‌عنوان طلای 18 عیار به‌حساب می‌آید. اما در کشوری مثل انگلستان طلای 18 عیار باید حتماً درجه 750 را در آزمایشات عیارسنجی به‌دست بیاورد.

طبق قوانین استاندارد سازمان ملی استاندارد، هیچ منع قانونی‌ای برای تعدیل عیار وجود ندارد. در همه‌جای دنیا نیز این‌چنین است. در ایران نیز این استاندارد وجود دارد که در موارد صادراتی، با دو عیار مختلف تولید داشته باشیم.

در کشور ما هم قبل از انقلاب، عیار طلا 705 و 750 یا 17 و 18 عیار بود که پس از انقلاب با تلاش‌هایی که در این زمینه انجام شد، عیار طلا در ایران به یک واحد استاندارد رسید و آن عیار 750 یا 18 عیار بود، که از آن پس تمامی طلاهای 17 عیار و حتی پایین‌تر (انتیک) از سطح بازار جمع‌آوری شد و تولید و ساخت مصنوعات طلا و جواهر و عرضۀ آن در بازار کشور غیر‌قانونی اعلام شد. بر همین اساس تولیدکنندگان و فروشندگان موظف شدند فقط مصنوعاتی با عیار 18 را عرضه کنند.

قیمت هر کالا در بازار مصرف تابع فاکتورهایی مانند قیمت تمام‌شده، عرضه و تقاضا است. اگر کالایی کمتر از درخواست مصرف ارائه شود به دلیل میزان عرضۀ کمتر از تقاضا با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شود و اگر میزان عرضۀ کالایی بیش از تقاضا باشد قیمت آن کاهش می‌یابد و برابری عرضه و تقاضا موجب ثبات قیمت یک کالا در بازار می‌شود. نمونۀ بارز این مطلب را می‌توان اقدام بانک مرکزی در عرضۀ سکه به منظور کاهش قیمت این کالا در بازار ایران دانست.

کالاها از نظر افزایش قیمت و میزان تقاضا به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. کالاهای کشش‌دار: این کالاها معمولاً فاقد جایگزین هستند. در این دسته از کالاها افزایش شدید قیمت موجب کاهش کم تقاضا می‌شود مانند بنزین، مسکن و خدمات درمانی.

2. کالاهایی با کشش ثابت: این کالاها دارای جایگزین هستند و میزان کاهش تقاضا در این دسته، با افزایش قیمت آن متناسب است.

3. کالاهای بدون کشش: در این دسته از کالاها، افزایش کم قیمت می‌تواند موجب کاهش شدید تقاضا شود. کالاهای لوکس و غیر‌ضروری در این دسته قرار می‌گیرند. طلا و جواهر نیز جزء این دسته از کالاها قرار می‌گیرند.

 

زمانی‌که طلا از گرمی 52 هزار تومان به 55 هزار تومان افزایش قیمت داد (یعنی 45/5 درصد افزایش)‌، بیشتر طلافروشان بازار تهران، خریدار طلا نبودند و فقط فروشنده بودند و اگر هم اقدام به خرید طلا از مصرف‌کنندگان می‌کردند، طلا را به قیمت 54 هزار تومان می‌خریدند. زمانی‌که دوباره طلا از گرمی 55 هزار تومان به 53500 تومان کاهش یافت، این داستان رویۀ عکس به خود گرفت و سطح فروش طلای آب‌شده به شدت کاهش یافت.

افزایش 45 درصدی قیمت طلا باعث کاهش تقریبی 50 درصدی خریداران این فلز گران‌بها می‌شود. دلیل این امر این است که طلا در دستۀ کالاهای لوکس و تجملی است و حذف آن از زندگی انسان بر سطح کیفیت زندگی تأثیرگذار نخواهد بود. البته شاید این مطلب در ذهن تداعی شود که پس نیازی به تولید کالاهای لوکس در کشور نیست.

باید بدانیم که طبق رسوم مردم ایران، در هنگام ازدواج حلقه و سرویس طلا برای زوج تهیه می‌شود و مصنوعات طلا در فرهنگ ما از جایگاهی ویژه برخوردار است. خرید طلا در بسیاری از مناسبت‌های ما مرسوم است. این در‌حالی‌ است‌ که اروپاییان شاید مصنوعات طلا را مثل ما استفاده نکنند. در اروپا 99 درصد زیورآلاتی که مردم ما استفاده می‌کنند، طلا نیست. در ضمن چندین هزار نفر در سطح کشور در بازار طلا و جواهر امرار معاش می‌کنند. عدم حمایت و چاره‌اندیشی در این برهه از زمان که طلا در حال افزایش قیمت است باعث بیکاری کارگران و تعطیلی کارخانه‌‌های طلا و جواهر می‌‌شود و در پی آن فرصت مناسبی برای قاچاقچیان طلا و جواهر فراهم می‌شود تا با خارج‌کردن ارز از مملکت و واردکردن غیر قانونی مصنوعات بی‌کیفیت طلا و جواهر، بازار مصرف کشور را تأمین کنند.

چاره‌اندیشی (آنالیز حساسیت)

برای پایین‌آمدن قیمت تمام‌شدۀ یک کالا نیاز است تا آنالیز حساسیت انجام شود تا مشخص‌ شود کدام‌یک از موارد دخیل در امر تولید یک کالا تأثیر بیشتری بر قیمت تمام‌شدۀ آن دارد تا بتوان به‌واسطۀ آن قیمتش را کاهش داد.

سه بخش کلی در قیمت تمام‌شدۀ یک مصنوع طلا و جواهر تأثیر دارد: 1.  طلای مصرفی  2. سنگ‌های جواهر  3. اجرت ساخت و نصب نگین بر روی پایۀ جواهر

1. مقدار طلای به‌کار‌رفته در یک مصنوع طلا و جواهر یکی از مهم‌ترین موارد مؤثر در قیمت آن به شمار می‌رود. برای نمونه، انگشتری که 6 گرم طلا در آن به‌کار‌رفته است، با فرض اینکه هرگرم طلا 56 هزار تومان است، ارزشی در حدود 336 هزار تومان خواهد داشت؛ بر همین اساس می‌توان با کاهش وزن انگشتر، قیمت تمام‌شدۀ آن را کاهش داد. برای این کار می‌توان ضخامت بازوی انگشتر را کم کرد و یا کارهایی از این قبیل انجام داد. البته کاهش بیش از حد وزن یک انگشتر باعث می‌شود استحکام لازم جهت سوارکردن سنگ بر روی آن نیز از بین برود.

2. سنگ‌های جواهر نیز بخشی از قیمت تمام‌شدۀ مصنوعات طلا و جواهر هستند که برای کاهش هزینه‌های این بخش می‌توان سنگ را از روی کار حذف و یا از سنگ‌های مصنوعی و نیمه‌قیمتی استفاده کرد.

3. اجرت ساخت مصنوعات نیز جزء دیگر هزینه‌های تولید محسوب می‌شود. برای کاهش قیمت تمام‌شده، مغازه‌داران سعی می‌کنند با کاهش دستمزد کارگران قیمت مصنوعات را کمتر کنند، این اقدام موجب کاهش کیفیت مصنوعات نیز می‌شود زیرا کارگران سعی می‌کنند تا با افزایش سرعت تولید، کاهش اجرت را جبران کنند و همین موضوع به کیفیت مصنوع ساخته‌شده لطمه می‌زند.

اما راه‌حل دیگری نیز برای کاهش قیمت مصنوعات طلا و جواهر وجود دارد و آن کاهش عیار طلا از 18 به عیار‌های پایین‌تر است. برای نمونه قیمت یک گرم طلای 14 عیار تقریباً 43500 تومان، قیمت یک گرم طلای 12 عیار 37 هزار تومان و هرگرم طلای 9 عیار 28 هزار تومان است. با این حساب یک انگشتر 6 گرمی طلا با عیار 14، با هزینۀ طلای 261 هزار تومانی تولید می‌شود، که همین کم‌کردن عیار موجب کاهش 70 هزار تومانی قیمت تمام‌شدۀ انگشتر نسبت به عیار 18 ‌خواهد بود.

به عبارت ساده‌‌تر هرچه عیار طلا پایین باشد قیمت آن نیز پایین‌تر می‌آید و در نتیجه قدرت خرید مردم بیشتر می‌شود.

بر اساس قیمت جهانی طلا، قدرت خرید مردم پایین‌آمده است و در حال حاضر که طلا هر روز سیر صعودی را طی می‌کند، بازار طلا دچار رکود شده است و مردم جویای ضروری‌ترین نیاز‌های خود هستند و در این شرایط متولیان تولید و اشتغال‌زایی بر اساس مقتضیات  این دوره و با توجه به شرایط موجود، می‌توانند چاره‌اندیشی کنند اما ...!

در این بین با توجه به روند افزایش قیمت طلا در چندسال گذشته، مصنوعات طلا و جواهر که برای ما ایرانیان معنی و مفهوم بسیاری دارد و در بسیاری از رسوم ما خرید طلا و جواهرات رواج دارد، کمرنگ‌تر شده است. بسیاری از خریداران از چرخۀ خرید حذف شده‌اند و با اطمینان می‌توان گفت دلیل آن، عدم توان خرید است. در حال حاضر یک انگشتر ساده طلا با وزنی معادل 8 گرم برای یک مصرف‌کننده، 560 هزار تومان تمام می‌شود که 450 هزار تومان آن قیمت طلای خام است و مابقی اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده و غیره.

در کل بسیاری از مردم با توجه به شرایط موجود اقتصادی و بحران‌های اقتصادی به‌وجود‌آمده، خرید طلا را با توجه به قیمت بالایش از چرخۀ زندگی خود حذف کرده‌اند. دیگر مردم عادی نمی‌توانند برای کادوی تولد یا روز مادر و غیره، هدیه‌ای طلایی بخرند. خوب این یعنی اینکه با توجه به رکود اقتصادی و شکایت بسیاری از کاسبان اقتصادی، عده‌ای از مشتریان طلا و جواهر را ما از دست داده‌ایم. حال باید دید که راهکاری برای برون‌رفت از رکود و ورود این تعداد خریداران به بازار طلا و جواهر، وجود دارد یا خیر؟

چند وقتی است که تعدادی از اهالی صنف بحثی را به میان کشیدند که به گفتۀ خودشان می‌تواند هم به نفع تولیدکنندگان و هم به نفع فروشندگان و خریداران طلا و جواهر باشد و باعث رونق شود؛ که آن‌هم تعدیل عیار است.

 

تعدیل عیار

این دوستان بر این عقیده بودند که چرا ما باید طلای 18 عیار تولید کنیم؟ چرا نمی‌توانیم برای کسی که 100 هزار تومان سرمایه دارد، یک انگشتر 8 گرمی با عیار پایین‌تر بسازیم؟ که در این شرایط هم می‌توانیم پای عده‌ای از خریداران را به سمت کالای طلا باز کنیم و هم باعث اشتغال‌زایی و رونق کسب‌و‌کار در صنعت طلا و جواهر ‌شویم. البته در کشور ما طبق قوانین استاندارد سازمان ملی استاندارد، هیچ منع قانونی‌ای برای تعدیل عیار وجود ندارد. در همه‌جای دنیا نیز این‌چنین است. در ایران نیز این استاندارد وجود دارد که در موارد صادراتی، با دو عیار مختلف تولید داشته باشیم. حالا مسئله اینجاست که صنف طلا نیز می‌تواند مانند بسیاری از صنایع و یا فروشگاه‌ها یک محصول را با چند قیمت به مشتریانش پیشنهاد دهد؟