الماس چیست | تاریخچه جامع سنگ الماس

تاریخچه الماس

واژه «الماس» که در زبان انگلیسی با نام Diamond شناخته می‌شود، ریشه‌ای در واژه یونانی «Adamas» دارد؛ واژه‌ای که به‌معنای شکست‌ناپذیر است و از دیرباز نمادی از استحکام و دوام تلقی می‌شده. پیش از آن‌که الماس به نماد مدرن عشق و پیوند تبدیل شود، در فرهنگ‌های باستانی با مفاهیمی چون جادو، رمز و راز، باورهای معنوی و قدرت‌های الهی گره خورده بود.

الماس از جمله کهن‌ترین و گران‌بهاترین سنگ‌های قیمتی جهان به‌شمار می‌رود و قدمتی بیش از سه میلیارد سال دارد. بر اساس برخی منابع تاریخی، نخستین کشف الماس به حدود 1700 تا 2500 سال پیش از میلاد بازمی‌گردد؛ زمانی که دراویدیان در تمدن دره سند و عصر مفرغ، این سنگ را در بستر رودخانه‌های هند شناسایی کردند. هند برای قرن‌ها تنها منبع شناخته‌شده الماس در جهان بود و این گوهر کمیاب در ساخت زیورآلات سلطنتی، آیین‌های مذهبی و نمادهای قدرت و ثروت کاربرد داشت.

اولین دانش ثبت شده برای الماس

در بازه‌ای میان 300 تا 400 سال پیش از میلاد، نخستین اسناد مکتوب درباره الماس در متون سانسکریت Arthashastra و Ratnapariksha ثبت شده‌اند
 Arthashastra به‌عنوان نخستین وقایع‌نگاری تاریخچه الماس، نشان می‌دهد که این سنگ گران‌بها در آن دوران به‌عنوان واحد پول یا منبع درآمد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. 

در متن Ratnapariksha نیز برای نخستین‌بار روشی برای درجه‌بندی و ارزیابی کیفیت الماس‌ها ارائه شده است. در این منابع کهن، الماس به‌عنوان گوهر برتری توصیف شده که فراتر از هر چیز دیگر قرار دارد و مطلوب‌ترین شیء در فرهنگ هند باستان به‌شمار می‌رفته است.

اولین صادرات الماس

در سال 327 پیش از میلاد، زمانی که اسکندر مقدونی به هند حمله کرد، الماس را با خود به اروپا برد و برای نخستین‌بار این سنگ قیمتی را صادر کرد. حدود 120 سال پیش از میلاد، دریانورد یونانی، حفاری‌های عمیقی را در کنار آبرفت‌های رودخانه مشاهده کرد که نخستین اشاره تاریخی به استخراج الماس در اروپا محسوب می‌شود.

اولین استفاده زینتی از الماس

برای قرن‌ها، الماس نه‌تنها به‌عنوان سنگی زینتی، بلکه به‌عنوان واحدی از ارزش و نماد قدرت و جایگاه اجتماعی به‌کار می‌رفت. در سال 1074 میلادی، ملکه مجارستان تاج سلطنتی خود را با الماس آراست؛ رویدادی که به‌عنوان نخستین استفاده ثبت‌شده از الماس در قالب جواهرات در تاریخ شناخته می‌شود.
در طول هزار سال پس از آن، الماس ردپای خود را در تاریخ برجای گذاشت. خاندان‌های سلطنتی و رهبران سیاسی از این گوهر برای تحکیم اتحادها و ابراز وفاداری بهره می‌بردند. با کشف معادن جدید در سرزمین‌ها و قاره‌های مختلف، صنعت الماس رونق گرفت و این سنگ در نهایت به نمادی جهانی از عشق، تعهد و پیوندهای عاطفی بدل شد.

الماس‌های هندی همراه با کاروان‌های بازرگانی، در کنار کالاهای نادر و ارزشمند دیگر، راهی بازارهای پررونق ونیز در قرون وسطی شدند. تا قرن پانزدهم میلادی، الماس به‌تدریج جای خود را به‌عنوان یکی از لوازم لوکس و مد روز در میان اشراف اروپایی باز کرد.

تجارت الماس توسط اروپایی ها

با افزایش تقاضا برای الماس، نیاز جهانی به این سنگ گران‌بها نیز رو به رشد گذاشت. در اوایل دهه 1500 میلادی، واسکو دا گاما با گشودن مسیر مستقیم دریایی به هند، زمینه‌ساز افزایش صادرات الماس از این کشور به اروپا شد و نقش مهمی در گسترش تجارت آن ایفا کرد.

بر پایه تاریخچه الماس، رونق این صنعت در آفریقای جنوبی از حدود سال 1866 آغاز شد؛ زمانی که نخستین نشانه‌های وجود الماس در این منطقه کشف شد. در سال 1870، با شناسایی ذخایر بیشتر در نزدیکی رودخانه اورنج، جریان استخراج شدت گرفت و در سال 1871، با کشف معادن مشهور «دی بیرز» و «کیمبرلی»، صنعت الماس آفریقا به‌طور جدی وارد مرحله تولید انبوه شد. این تحولات باعث شد که بخش عمده‌ای از عرضه جهانی الماس از آفریقای جنوبی تأمین شود. تا سال 1888، شرکت De Beers Consolidated Mines LTD با ادغام معادن مختلف، کنترل تجارت جهانی الماس را در دست گرفت.

پیش از آن، در اوایل قرن هجدهم و هم‌زمان با کاهش ذخایر الماس در هند، برزیل به‌عنوان منبعی تازه وارد صحنه شد. نخستین الماس‌های این کشور در تشت‌های معدنچیان طلا هنگام شست‌وشوی ماسه‌های رودخانه‌ای کشف شد. تا سال 1870، بیش از هفده میلیون قیراط الماس از معادن برزیل استخراج شده بود و این کشور برای بیش از 150 سال، جایگاه نخست در بازار جهانی الماس را در اختیار داشت.

الماس های امروزی

در قرن هجدهم میلادی، با کاهش منابع الماس در هند، توجه جهانی به مناطق دیگر جلب شد. نخستین کشف عمده خارج از هند در برزیل رخ داد، اما تحول بزرگ تاریخ الماس با کشف ذخایر عظیم در آفریقای جنوبی در قرن نوزدهم آغاز شد. این کشف باعث رونق صنعت الماس و شکل‌گیری تجارت جهانی آن شد.
تنها چهار قاره دارای معادن شناخته‌شده الماس هستند و تعداد معادن فعال محدود است. یکی از این قاره‌ها آفریقاست که معادن آن در آنگولا، بوتساوانا، آفریقای جنوبی، زیمبابوه، تانزانیا و لسوتو قرار دارند.

در سال 1866، دومین ذخیره‌گاه در رودخانه نارنجی آفریقای جنوبی کشف شد؛ اراسموس جاکوبز 15 ساله به‌طور تصادفی یک الماس 21.25 قیراطی یافت. این کشف آغاز تاریخ مدرن این گوهر باستانی بود. پنج سال بعد، یک الماس 83.50 قیراطی در Colesberg Kopje کشف شد که پروژه معدن کیمبرلی را در سال 1870 آغاز کرد.

ذخایر جدید باعث افزایش عرضه و کاهش ارزش الماس شد. دیگر سنگی کمیاب نبود و در دسترس عموم قرار گرفت. شرکت De Beers Consolidated Mines در سال 1880 توسط Cecil John Rhodes تأسیس شد و 90٪ تولید جهانی را در اختیار گرفت. تا سال 1919، ارزش الماس نصف شد. برای افزایش تقاضا، De Beers در سال 1947 کمپین «الماس همیشه وجود دارد» را راه‌اندازی کرد و الماس به انتخاب محبوب حلقه‌های ازدواج تبدیل شد.

باورهای تاریخی درباره اهمیت الماس

در یونان باستان، رزمندگان از الماس استفاده می‌کردند، زیرا باور داشتند این سنگ عضلاتشان را تقویت کرده و آن‌ها را غیرقابل نفوذ می‌سازد. قدرت، سختی و زیبایی الماس در طول تاریخ نزد تمدن‌های مختلف ارزشمند بوده است.

برخی معتقد بودند الماس توانایی درمان دردهای جسمی و روحی را دارد. زمانی مردم برای التیام زخم‌ها یا بیماری‌ها به جای پزشک، به الماس اعتماد می‌کردند. داشتن یک الماس می‌توانست از افسردگی تا عفونت یا بیماری‌های پوستی را درمان کند.

اگر از رومی‌ها و یونانی‌ها درباره تاریخچه الماس بپرسید، با روایتی جالب روبه‌رو می‌شوید؛ آن‌ها معتقد بودند الماس اشک خداست که به شکل سنگی درخشان درآمده است.

نحوه ساخت الماس

الماس‌ها از نادرترین معجزات طبیعی‌اند که در شرایطی بسیار خاص و دشوار شکل می‌گیرند. این سنگ‌ها در عمق 150 تا 200 کیلومتری زیر سطح زمین، در لایه‌ای به نام گوشته تشکیل می‌شوند. دو عامل اصلی در این فرآیند دخیل‌اند: فشار بسیار زیاد، حدود 45 تا 60 هزار برابر فشار اتمسفر، و دمای بالا، بین 900 تا 1300 درجه سانتی‌گراد. در این شرایط، اتم‌های کربن به‌طور منظم در ساختاری بلوری سازمان‌دهی شده و الماس را شکل می‌دهند.

چهار C معروف در الماس به چه معنی است؟

کیفیت انواع الماس با 4 حرف C انگلیسی یا در واقع 4C مشخص می‌شود. هر کدام از این حروف C سرواژه یک کلمه است:

• Cut به معنای برش
• Color به معنای رنگ
• Clarity برای شفافیت
• Carat به معنای قیراط

انواع برش الماس 

برش الماس به نحوه تراش و شکل‌دهی آن اشاره دارد. برش دقیق باعث افزایش درخشندگی و بازتاب نور در الماس می‌شود. برش با کیفیت بالا موجب عبور بهتر نور از الماس و ایجاد درخششی خیره‌کننده می‌شود. برش‌های رایج شامل موارد زیر می شود:

• برش گرد 
• برش پرنسس
• برش گلابی
• برش مثلثی
• برش رادیانت

برش گرد (برلیان)

الماس گرد یا برلیان از دیرباز شکل استانداردی در میان اشکال مختلف الماس بوده است. این نوع دارای 58 وجه برش است و به سه بخش تقسیم می‌شود. قسمت بالایی «تاج» نام دارد که بزرگ‌ترین سطح صاف سنگ است. بخش میانی «تسمه» نامیده می‌شود که وسیع‌ترین قسمت الماس است. بخش زیرین «پاویلیون» نام دارد که به‌گونه‌ای خاص تراش می‌خورد تا بیشترین درخشش را ایجاد کند.

برش پرنسس

برش پرنسس یا شاهدخت سبک جدیدتری نسبت به دیگر برش‌هاست. این نوع به شکل مربع است و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. اگر قرار است از الماس پرنسس در حلقه استفاده شود، انگشتان باید کشیده و باریک باشند، زیرا شکل مربعی آن باعث می‌شود انگشتان کوتاه‌تر به نظر برسند. این نوع برش به دلیل سطح وسیع، عمق بیشتری دارد.

برش گلابی

این برش ترکیبی از مارکیز و بیضی است و به میوه گلابی شباهت دارد. همچنین به قطره اشک نیز شباهت دارد، اما بیشتر با نام گلابی شناخته می‌شود. برش گلابی برای افراد با انگشتان کوتاه مناسب است و به دلیل سنگینی یک طرف آن، باید به‌خوبی در پایه انگشتر تنظیم شود.

برش مثلثی

در برش مثلثی، الماس دارای 43 وجه است و مانند برش گرد، درخشندگی زیادی دارد. این نوع برش به دلیل ظاهر شیک و مدرن، طرف‌داران خاص خود را دارد و از انعکاس نور بالا و رنگ زیبایی برخوردار است.

برش رادیانت (درخشان)

برش رادیانت به‌صورت مستطیل یا مربع با لبه‌های بریده‌شده دیده می‌شود. این نوع بیشترین درخشندگی را دارد و انعکاس نور در عمق آن بسیار زیباست. وزن این نوع نسبت به دیگر برش‌ها بیشتر است.

جمع بندی 

الماس، سنگی باستانی و گران‌بها با قدمتی میلیاردساله، از هند تا آفریقا مسیر تحول تاریخی را پیموده است. از نماد قدرت و درمان در تمدن‌های باستانی تا انتخاب محبوب حلقه‌های ازدواج، این گوهر درخشان با ویژگی‌های منحصربه‌فرد و برش‌های متنوع، جایگاهی جاودانه در فرهنگ و تجارت جهانی یافته است.