آموزش محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها

مقدمه

سرمایه‌گذاری یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش ثروت و دستیابی به اهداف مالی است، اما همواره با مفهومی دوجانبه به نام ریسک و بازده همراه است. محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها به شما کمک می‌کند تا با تحلیل دقیق، تصمیماتی هوشمندانه بگیرید و شانس موفقیت خود را افزایش دهید. این مقاله، به طور جامع و کاربردی به مفهوم ریسک و بازده، نحوه ارتباط آن‌ها و روش‌های مدیریت این دو عامل حیاتی می‌پردازد. اگر شما نیز به دنبال بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری‌های خود هستید، این راهنما می‌تواند اولین گام برای دستیابی به این هدف باشد.

با ریسک و بازده سرمایه‌گذاری بیشتر آشنا شویم

ریسک و بازده، دو مفهومی هستند که در سرمایه‌گذاری ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. به طور کلی، هر چه پتانسیل بازده سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، احتمال مواجهه با ریسک نیز افزایش می‌یابد. ریسک انواع مختلفی دارد که شامل ریسک‌های مربوط به پروژه، صنعت، رقابت، بازار و حتی ریسک‌های بین‌المللی می‌شود.
از سوی دیگر، بازده به معنای سود یا زیانی است که از معامله یک دارایی به دست می‌آید. بازده معمولا به صورت درصدی بیان شده و یک متغیر تصادفی است، به این معنا که می‌تواند در یک محدوده مشخص نوسان داشته باشد.

عوامل متعددی می‌توانند نوع بازدهی که سرمایه‌گذار انتظار دارد را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، تنوع‌بخشی یا دیورسفیکیشن می‌تواند به کاهش ریسک کلی پرتفوی کمک کند، اما در عین حال ممکن است میزان بازدهی احتمالی را محدود کند.

اگر سرمایه‌گذار تمام دارایی‌های خود را در یک بخش خاص از بازار متمرکز کند، ممکن است در صورت عملکرد خوب آن بخش، بازدهی بیشتری کسب کند. اما اگر آن بخش با افت مواجه شود، بازدهی کمتری نسبت به پرتفویی متنوع خواهد داشت. این ارتباط میان ریسک و بازده نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران باید با دقت تصمیم‌گیری کنند و تعادل مناسبی میان این دو عامل برقرار کنند تا از فرصت‌های سودآور بهره ببرند و در عین حال از زیان‌های احتمالی جلوگیری کنند.

0 تا 100 محاسبه ریسک

در مبحث محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها ابتدا نیاز است تا ریسک را بررسی کنیم. به زبان ساده، ریسک به معنای احتمال وقوع نتایجی است که با پیش‌بینی‌ها و انتظارات شما همخوانی ندارند. از دیدگاه مالی، این احتمال به عنوان زیان یا تغییر در بازده سرمایه‌گذاری تعریف می‌شود. برای مثال، اگر شما انتظار دارید سرمایه‌گذاری‌تان 10٪ بازده داشته باشد اما در واقعیت این بازده 7٪ یا 13٪ باشد، تفاوت میان این ارقام همان ریسک است.

طبق تعریف وستون و بریگام، ریسک یک دارایی نشان‌دهنده تغییرات احتمالی در بازده آینده است. این تغییرات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند و هر تغییری لزوما منفی نیست. درک این نکته اهمیت دارد که ریسک به معنای نبود اطمینان کامل در مورد آینده است. ریسک را می‌توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد: ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک.

ریسک سیستماتیک (Systematic Risk)

این نوع ریسک به کل بازار مربوط می‌شود و نمی‌توان آن را از بین برد. به همین دلیل، به آن ریسک غیرقابل حذف یا ریسک بازار نیز می‌گویند. عوامل متعددی در ایجاد ریسک سیستماتیک نقش دارند، از جمله:

• تغییرات نرخ بهره
• نرخ تورم
• سیاست‌های پولی و مالی
• شرایط سیاسی و اقتصادی

هر یک از این عوامل می‌تواند تاثیر گسترده‌ای بر کل بازار داشته باشد. به عنوان مثال، افزایش نرخ بهره ممکن است هزینه‌های استقراض شرکت‌ها را افزایش داده و منجر به کاهش سودآوری آن‌ها شود. این نوع ریسک از طریق تنوع‌بخشی قابل کاهش نیست و باید با استراتژی‌های خاص مدیریت شود.

ریسک غیرسیستماتیک (Unsystematic Risk)

این نوع ریسک مختص به یک شرکت یا صنعت خاص است و به مسائل داخلی مربوط می‌شود. به همین دلیل، به آن ریسک مشخص نیز گفته می‌شود.
عوامل مؤثر در ریسک غیرسیستماتیک عبارتند از:

• ضعف مدیریت
• تصمیم‌گیری‌های اشتباه سهامداران
• مسائل مالی داخلی شرکت

در مبحث محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها این نوع ریسک، برخلاف ریسک سیستماتیک، قابل کاهش است. شما می‌توانید با تنوع‌بخشی به پرتفوی خود، یعنی سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و صنایع مختلف، این نوع ریسک را کاهش دهید.

نحوه محاسبه ریسک کل

برای محاسبه ریسک کل، باید هر دو نوع ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک را در نظر گرفت. فرمول ساده‌ای برای این کار وجود دارد:
ریسک کل = ریسک سیستماتیک + ریسک غیرسیستماتیک
با این حال، در عمل، ریسک غیرسیستماتیک از طریق تنوع‌بخشی قابل حذف است، در حالی که ریسک سیستماتیک باقی می‌ماند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران معمولا تمرکز بیشتری بر مدیریت ریسک سیستماتیک دارند. یکی از ابزارهای کلیدی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک، ضریب بتا (Beta) است.
ضریب بتا نشان می‌دهد که یک دارایی چگونه نسبت به نوسانات کلی بازار واکنش نشان می‌دهد:

• بتای بیشتر از 1: دارایی نوسانات بیشتری نسبت به بازار دارد (ریسک بالاتر).
• بتای کمتر از 1: دارایی نوسانات کمتری نسبت به بازار دارد (ریسک پایین‌تر).
• بتای برابر با 1: دارایی نوساناتی برابر با بازار دارد.

مطالعه بیشتر: کدام سرمایه گذاری ریسک کمتری دارد؟

0 تا 100 محاسبه بازده

بازده سرمایه‌گذاری، یکی از اصلی‌ترین معیارها برای ارزیابی موفقیت یا شکست یک سرمایه‌گذاری است. این مفهوم به زبان ساده، نشان‌دهنده میزان سود یا عایدی است که یک سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری خود دریافت می‌کند. شناخت این معیار به شما کمک می‌کند تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تری داشته باشید و بازده سرمایه‌گذاری‌هایتان را بهینه کنید. بازده، شامل درآمد مستقیم و ارزش‌افزوده ناشی از سرمایه‌گذاری است. این دو مؤلفه با هم میزان کل بازده سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهند.

درآمد مستقیم (Income Return)

این بخش شامل تمامی درآمدهایی است که به طور مستقیم از سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنید، مانند:

• سود تقسیمی سهام
• بهره اوراق قرضه
• اجاره املاک

ارزش‌افزوده (Capital Appreciation)

در مبحث محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها ارزش‌افزوده به افزایش ارزش دارایی سرمایه‌گذاری‌شده اشاره دارد. برای مثال، اگر قیمت یک سهم از 10 دلار به 12 دلار برسد، 2 دلار افزایش قیمت به‌عنوان ارزش‌افزوده محسوب می‌شود.

نحوه محاسبه بازده سرمایه‌گذاری

برای محاسبه بازده، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
بازده سرمایه‌گذاری = (سود یا عایدی حاصل از سرمایه‌گذاری / مقدار سرمایه‌گذاری اولیه) × 100
این فرمول به شما نشان می‌دهد که نسبت سود یا عایدی شما به سرمایه اولیه‌تان چقدر است.

محاسبه سود یا عایدی حاصل از سرمایه‌گذاری

سود یا عایدی = افزایش ارزش سرمایه + سود تقسیم

توازن میان ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری

توازن میان ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین اصولی است که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و مبتدی باید در نظر بگیرند. این مفهوم نه تنها پایه‌ای برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری است، بلکه موفقیت یا شکست در سرمایه‌گذاری به شدت به میزان شناخت و اجرای این توازن وابسته است. ریسک و بازده دو متغیر جدانشدنی از یکدیگر هستند که هر سرمایه‌گذار باید ارتباط بین آن‌ها را درک کند. به زبان ساده، هر چقدر بازده بیشتری انتظار داشته باشید، باید آماده پذیرش ریسک بیشتری نیز باشید. فاکتورهای مهم برای ایجاد توازن بین ریسک و بازده سرمایه‌گذاری به شرح زیر هستند:

هدف سرمایه‌گذاری

اولین و اساسی‌ترین گام در تعیین توازن میان ریسک و بازده، مشخص کردن هدف سرمایه‌گذاری است. اهداف مالی می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و شامل افزایش سرمایه، ایجاد درآمد ثابت، یا حفظ ارزش سرمایه باشند.
برای مثال، یک فرد جوان با افق زمانی طولانی‌تر ممکن است هدف افزایش سرمایه را در اولویت قرار دهد و به همین دلیل، به سرمایه‌گذاری‌های با ریسک بالاتر مانند سهام روی آورد. اما در مبحث محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها، فردی که نزدیک به دوران بازنشستگی است، احتمالا ترجیح می‌دهد سرمایه خود را حفظ کند و به سمت دارایی‌های کم‌ریسک مانند اوراق قرضه برود. هدف سرمایه‌گذاری نه‌تنها نوع دارایی‌ها، بلکه میزان ریسک‌پذیری فرد را نیز تعیین می‌کند.

سطح تحمل ریسک

سطح تحمل ریسک، میزان تمایل و توانایی یک سرمایه‌گذار برای پذیرش نوسانات و خطرات احتمالی را نشان می‌دهد. برخی افراد، حتی با تغییرات جزئی در ارزش سرمایه خود احساس نگرانی می‌کنند، در حالی که برخی دیگر آماده‌اند تا برای کسب بازده بیشتر، نوسانات شدیدی را تحمل کنند.
به عنوان مثال، اگر یک سرمایه‌گذار بتواند کاهش ارزش موقت پرتفوی خود را تحمل کند، احتمالا به سراغ سهام با ریسک بالا می‌رود. اما فردی که از کاهش ارزش دارایی‌هایش دچار استرس می‌شود، باید روی دارایی‌های پایدارتر مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا املاک تمرکز کند. شناخت درست از سطح تحمل ریسک می‌تواند مانع تصمیمات هیجانی در شرایط بحرانی بازار شود.

زمان‌بندی سرمایه‌گذاری

زمان‌بندی سرمایه‌گذاری به افق زمانی مورد نظر سرمایه‌گذار برای بازگشت سرمایه اشاره دارد. سرمایه‌گذاران باید به دقت بررسی کنند که چه مدت‌زمانی می‌توانند دارایی‌های خود را نگه دارند و چگونه تغییرات بازار در این بازه زمانی بر پرتفوی آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

وضعیت اقتصادی و شرایط بازار

شرایط اقتصادی و محیط بازار نیز نقش بسزایی در تعیین توازن میان ریسک و بازده دارند. در دوره‌های رکود اقتصادی، سرمایه‌گذاران معمولا به سمت دارایی‌های امن‌تر مانند طلا یا اوراق قرضه حرکت می‌کنند، در حالی که در دوران رونق، سهام و دارایی‌های با بازده بالاتر جذاب‌تر به نظر می‌رسند.

سخن پایانی

ریسک و بازده، دو روی یک سکه در دنیای سرمایه‌گذاری هستند. با محاسبه ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌ها، تحلیل دقیق و مدیریت هوشمندانه این دو عامل، سرمایه‌گذاران می‌توانند تعادلی پایدار ایجاد کرده و بازدهی مطلوبی به دست آورند. آگاهی از مفاهیمی چون تنوع‌بخشی، زمان‌بندی و تحمل ریسک، کلید موفقیت در سرمایه‌گذاری است.